En çok bilinen hepatitler hepatit A, B,C ve D dir. En sık görülen hepatit B dir.
Hepatit B hafif bir hastalıktan ömür boyu süren, siroz ve karaciğer kanserine yol açabilen farklı sonuçları olabilen bir karaciğer hastalığıdır. Hepatit B Virüsü (HBV) ile meydana gelir. Hepatit B akut veya kronik olabilir. Kişi HBV ile enfekte olduktan sonra akut HBV enfeksiyonu meydana gelir. Akut HBV enfeksiyonu altı aydan daha uzun sürerse enfeksiyon kronikleşmiş olur. Kronik enfeksiyon genellikle ömür boyu devam eder. Hepatit B den korunmanın en iyi yolu aşılanmaktır.
Akut HBV enfeksiyonun kronikleşme oranı enfeksiyonun meydana geldiği yaşla ilişkilidir. Kronikleşme oranı yaş arttıkça azalır. Bebeklerde kronikleşme oranı yaklaşık %90 dır ve çocuk büyüdükçe bu oran azalır.
HBV şu aktiviteler ile bulaşabilir:
- Doğum (enfekte anneden doğum sırasında bebeğine bulaş)
- Enfekte partner ile seks (semen veya vajinal sıvı aracılığı ile)
- Uyuşturucu enjeksiyonunda kullanılan enjektör vb materyallerin ortak kullanımı
- Jilet, diş fırçası vb malzemelerin ortak kullanımı
- Enfekte kişinin kanı veya açık bir yarası ile direkt temas
- Enjektör veya diğer kesici alet yaralanmaları aracılığıyla kan ile temas
HBV aynı kaptan yemek yemekle, ortak gıda veya su tüketilmesi, emzirme ile, sarılmak, öpüşmek, tokalaşmak, öksürmek, aksırmak, aynı tuvaleti kullanmak, havuza girmek, oyuncak ile oynamak, aynı araçta seyahat etmek vb yollar ile bulaşmaz.
Akut Hepatit B (yeni meydana gelen enfeksiyon) hiç bir belirti vermeyebilir. Çocuklarda belirtisiz olma ihtimali daha fazladır. Erişkinlerde %70 oranında belirtili seyreder.
Akut Hepatit B de en sık görülen belirtiler şunlardır:
- Ateş
- Halsizlik
- İştahsızlık
- Bulantı-kusma
- Karın ağrısı
- İdrar renginde koyulaşma
- Sarılık (göz ve ciltte sararma)
- Eklem ağrısı
Hastalık belirtileri etken virüsün bulaşmasından 90 gün sonra ortaya çıkar, fakat bu süre 6 hafta ile 6 ay arasında değişebilir. Belirtiler genellikle bir kaç hafta sürer, ancak bu süre 6 aya kadar uzayabilir.
Kronik Hepatit B'nin Belirtileri
Kronik Hepatit B uzunca bir süre (20-30 yıla kadar varabilir) hiç bir belirti vermez. Bununla birlikte hastalık karaciğeri olumsuz olarak etkilemeye devam eder. Kronik Hepatit B hastalarının %15-25'inde belirli bir süre sonunda siroz veya karaciğer kanseri gibi ciddi karaciğer hastalıkları gelişir. Karaciğerinde hastalık gelişen bazı kişilerde dahi her hangi bir belirti görülmeyebilir. Uzun dönemde karaciğer hastalığı, karaciğer yetmezliği, karaciğer kanseri ve hatta ölüm gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Hepatit B tanısı
Hepatit B basit kan testleri ile saptanabilir. Test sonucunda şu sonuçlara varılabilir:
- Akut veya kronik Hepatit B varlığı
- Hepatit B'nin geçirilmiş ve iyileşilmiş olduğu
- Hepatit B'ye karşı bağışıklığın olduğu
- Aşıdan fayda görülebileceği
Hepatit B'yi engellemenin en etkili yolu aşılanmaktır. Hepatit B aşısı güvenli ve etkilidir (%90 üzerinde koruyuculuk sağlar). Aşı şeması olarak genellikle 6 ay içinde 3 defa uygulanır. Böbrek yetmezliği ve diğer bağışıklığı baskılanmış kişilere aşının tekrarı yapılır. Bunun dışındaki kişilere hatırlatıcı aşı dozu uygulanmaz.
Gebelikte Hepatit B daha çok doğum sırasında bebeğe geçer. Ancak annede Hepatit B düzeyi çok yüksek ise gebeliğin son döneminde bebeğe geçme olasılığı vardır. Annede Hepatit B varlığı durumunda bebeğe doğumdan sonra en kısa sürede (12 saat içinde) aşı ve HBIG serumu yapılır. Ayrıca Hepatit B düzeyi çok yüksek olan gebelere gebeliğin son döneminde bazı tedaviler uygulanabilmektedir.
Hepatit C
Hepatit C Virüs (HCV) enfeksiyonu sonucunda meydana gelen bir karaciğer hastalığıdır. Hastalık bir kaç hafta sürebilen hafif bir formdan hayat boyu süren ciddi hastalığa kadar değişen hastalıklara yol açabilir. HCV genellikle kan yoluyla bulaşır.
Hepatit C akut veya kronik olabilir. Akut Hepatit C mikroorganizma vücuda girdikten sonraki 6 ay içinde olan kısa süreli bir hastalıktır. Kişilerin çoğunda (%75-85) akut Hepatit C enfeksiyonu kronik Hepatit C enfeksiyonuna dönüşür. Kronik Hepatit C hayat boyu devam edebilen, siroz ve karaciğer kanserineneden olabilen ve hatta ölüme yol açabilen bir hastalıktır.
Hepatit C için aşı bulunmamaktadır.
HCV genellikle enfekte kişinin kanının kişinin vücuduna girmesi ile bulaşır.
HCV şu yollarla bulaşabilir:
- Damar içi uyuşturucu kullanıcılarının iğne vb ekipmanları ortak kullanmaları ile
- Sağlık çalışanlarının iğne batması kazaları ile
- Hepatic C taşıyan anneden doğan bebeğe bulaşabilir
- Daha az sıklıkla ortak diş fırçası veya jilet vb aletlerin ortak kullanımı ile
Cinsel yol ile HCV'nin bulaşma riskinin düşük olduğu belirtilmektedir.
HCV aynı kaptan yemek yemekle, ortak gıda veya su tüketilmesi, emzirme ile, sarılmak, öpüşmek, tokalaşmak, öksürmek, aksırmak, aynı tuvaleti kullanmak, havuza girmek, oyuncak ile oynamak, aynı araçta seyahat etmek vb yollar ile bulaşmaz.
HCV gebelik sırasında bebeğe geçmez. Ancak doğum sırasında geçebilir, bu risk yaklaşık % 4 tür. Risk aynı zamanda HIV taşıyıcısı olanlarda daha yüksektir.
Akut Hepatit C hastalarının yaklaşık %70-80'ninde hiç bir belirti olmaz.
Bazı hastalarda aşağıdaki belirtiler görülebilir:
- Ateş
- Halsizlik
- İştahsızlık
- Bulantı-kusma
- Karın ağrısı
- İdrar renginde koyulaşma
- Sarılık (göz ve ciltte sararma)
- Eklem ağrısı
HCV vücuda girdikten yaklaşık 6-7 hafta sonra belirtiler başlar.
Kronik Hepatit C hastalarının çoğunda hiçbir belirti bulunmaz. Buna karşın bu hastaların karaciğerinde hasar oluşmuş olabilir. Çoğu durumda, karaciğer hastalığı ileri boyutlara ulaşana kadar hastalık herhangi bir belirti vermez. Kronik Hepatit C çoğu zaman rutin olarak yapılan karaciğer enzimlerinin test edilmesi ile farkedilir.
HCV ile enfekte olan her 100 kişiden:
- 75-85'inde kronik Hepatit C gelişir ve bunların da;
- 60-70'inde kronik karaciğer hastalığı gelişir
- 5-20'sinde 20-30 yıl içinde siroz gelişir
- 1-5'i siroz veya karaciğer kanseri nedeniyle ölür
Hepatit C Tanısı
Tarama testi olarak kanda HCV'ye karşı oluşmuş antikoru saptayan bir tarama testi (Anti-HCV) istenmektedir. Sonuç pozitif çıkarsa ikinci bir test ile doğrulama yapılmaktadır. Anti-HCV testinin pozitif çıkması kişinin HCV ile karşılaştığını gösterir, ancak enfeksiyonun devam edip etmediğini göstermez.
Hastalığa karşı etkili tedaviler mevcuttur.
Hepatit A Hepatit A Virüsü (HAV) tarafından meydana gelen bir karaciğer hastalığıdır. Hastalık bir kaç hafta süren hafif bir hastalıktan aylarca süren ciddi bir hastalığa ve hatta ölümle sonuçlanabilen farklı şiddette hastalık tablolarına yol açabilir.
HAV genellikle bu virüs ile enfekte bir kişinin dışkısı ile kontamine olmuş gıda, içecek veya materyallerin ağız yoluyla alınması ile bulaşır.
HAV akut bir enfeksiyona yol açar ve kronikleşmez.
HAV'den korunmanın en iyi yolu aşılanmaktır.
