Felçler

İnme ve Felç

Serebrovasküler olay (SVO) olarak bilinen inme, beyin kan akımının bozulmasına bağlı olarak beyin işlevlerinin hızla gelişen kaybıdır. Bu, tromboz ve arteriyel embolinin neden olduğu iskemi denen kan akımının bozulmasına veya kanamaya bağlı olabilir. İnmelerin % 87’si iskemiye bağlıdır.

Risk faktörleri

• İleri yaş,
• Hipertansiyon,
• Önceki inme ve geçici iskemik atak,
• Şeker hastalığı,
• Yüksek kolesterol,
• Sigara içmek,
• Alkol tüketmek
• Atrial fibrilasyon denilen bir kalp ritim bozukluğu

İskemik inme nedenleri

İskemik inmeler 4 sebeple ortaya çıkar.

1-Tromboz denen pıhtı ile damarın tıkanması

2-Emboli (genellikle kalpten kaynaklanan bir pıhtının beyin damarına gelmesi

3-Sistemik hipoperfüzyon (Şok gibi kan akımında genel azalma)

4-Venöz tromboz denen toplardamarın tıkanması

Belirtiler

İnmede beynin etkilenen bölgesi, fonksiyon göremez. Görme alanının bir tarafında görme yetersizliği, konuşmayı düzenleme ve anlama yetersizliği, bir veya daha fazla uzvu hareket ettirmede yetersizlik ortaya çıkar.

Beyin korteksinin etkilenen bölgesine göre değişik belirtiler ortaya çıkar.

Beyincik tutulduğunda şu bulgular olur.
• Yürüyüşte sorun
• Değişmiş hareket koordinasyonu
• Vertigo denen baş dönmesi ve dengesizlik

Beslenme

İnme olmadan önce

İnme olgularında öncesi ve sonrası olarak iki ayrı dönem ve buna bağlı beslenme planı mevcuttur.

İnme olmadan önce hipertansiyon, kolesterol yüksekliği, şeker hastalığı gibi risk faktörlerini yok etmeye yönelik beslenme planı uygulanmalıdır. Alkol ve sigara tüketiminin önüne geçilmelidir. Bu hastalıklar sonucu inme geliştikten sonra yapılacaklar arasında gene mevcut nedenin yok edilmesine dayalı bir beslenme planı uygulanmalıdır.

Sağlıklı su içmek, risk faktörlerini düzeltmede fayda sağlayacağı gibi mevcut dolaşım bozukluklarını gidermede de çok etkilidir.

Tansiyon değerlerinde ufak düşmeler bile inme riskinde % 40 azalmaya neden olur. Büyük tansiyonda 5-6 mmHg ve küçük tansiyonda 2-3 mmHg azalma inme olgularını azaltmada yeterlidir. Hipertansiyona bağlı inme olduktan sonra dahi tansiyonu düşürmek için tedavi ve beslenme planı devam etmelidir. Hipertansiyon bölümünde anlattığım beslenme ile ilgili öneriler uygulanmalıdır. Akdeniz tipi diyet, inme riskini en az yarı yarıya azaltır. Zeytinyağı tedavide faydalanılan bir besin maddesidir.

İskemiye bağlı inmelerde koruma ve tedavide elimizdeki en önemli besin maddesi omega-3’dür. Dozu yavaşça artırarak günlük en az 15 grama kadar çıkılmalıdır. Kullanılan omega-3’ün ağır metallerden arındırılmış olması önemlidir. Bu durum, özellikle yüksek doz kullanımlarda daha çok önem kazanır. Yüksek kolesterol ve şeker hastalığı olgularında da omega-3 çok önemlidir. Burada kullanılan yüksek dozlar hem damar sertliği, hem de kan dolaşımına etkili olduğundan iskemi sonrası inmelerde rahatlıkla kullanılabilir.

C vitamini içeren gıdaların tüketimi ve besin destek ünitelerini kullanma, hem inme olmadan önce, hem de inmeden sonra fayda sağlar. Sentetik C vitamini değil, bioflavonoidlerden zengin doğal ve organik C vitamininden günde 250 mg civarında kullanım önermekteyim. Turunçgiller içerdikleri flavonoidler nedeniyle antioksidan faydalara da sahiptirler.

Ginkgo, inme öncesi dönemde kullanılabildiği gibi inmeden 3-6 ay sonra gibi geç dönemlerde de faydalıdır. Magnezyum içeren gıdalar ve besin destek üniteleri hipertansiyon, yüksek kolesterol ve şeker hastalığına bağlı felç gelişmiş olgularda bile etkilidir. B vitaminleri içeren gıdalar ve besin destek üniteleri inmelerden sonra gelişen felcin daha çabuk iyileşmesinde etkindir. Homosistein düzeyleri damar sertliği ile ilişkili olarak değerlendirilir. Folik asit ile homosistein düzeylerini düşürmek de inme riskini azaltır.

Dolaşım yetersizliği düzeltilmelidir. Felç gelişmiş olgularda hareket eksikliği, dolaşımı daha hızlı ve daha fazla bozacağından, özellikle iskemiye bağlı felç olgularında tedaviye elektromanyetik alan tedavisi (EMFT) eklenmelidir. EMFT, dolaşımı düzenlemeye yardımcı olduğu gibi beslenme ile vücuda alınan vitamin ve minerallerin hücre içine girişini de kolaylaştıracaktır.

Tromboza bağlı olgularda

İnme öncesi uygulanması önerilen inme önleme planları, inmeden sonra daha etkin olarak uygulanmalıdır. Kişisel farklılıklar mevcut olduğundan kullanılacak destek ünitelerinin dozu ve beslenme planı, diğer kişilerle değil, kendisinin inme öncesi uyguladığı desteklerle kıyaslanmalı ve dozlar ona göre hesap edilmelidir. Omega-3 ve magnezyum dozları inmeden sonra en az % 50 artırılmalıdır. Himalaya tuzu ilave edilmiş sudan günde en az 3 lt içilmelidir. Hipertansiyon olan olgularda 1000 ml su içine 1 çay kaşığı tuzlu su ilave edilirken, tansiyon olmayan olgularda 3-5 çay kaşığı tuzlu su ilave edilebilir. Ginkgo biloba, inmeden 3-6 ay sonra verildiğinde beyin fonksiyonlarının düzeltilmesinde çok fayda sağlar. Ginseng gibi ürünler fayda zarar maliyeti düşünülerek tedaviye eklenebilir. Doğal ve bioflavonoid yönden zengin C vitamini içeren gıdalar ve besin destek üniteleri yüksek dozlarda kullanılabilir. 240 mg C vitamini almak yeterli olabilir. Çok gerekli olgularda 500 mg kullanmakta da sakınca yoktur.

Emboliye bağlı olgularda

Aslında bu olgularda, beyin dışı bir organda sorun vardır ve sonucu beyinde yaşanır. Tedavi hem nedene hem de beyinde ortaya çıkan etkiye yönelik olmalıdır. Emboliye bağlı olgularda beyinde oluşan hasarı düzenlemek için omega-3 den zengin beslenme önerilirken, embolinin kaynaklandığı organ ve hastalığa yönelik tedavi ve beslenme planı da uygulanmalıdır. En sık kalp ritim bozuklukları saptandığından, tedavide omega-3 ve magnezyum ön plana çıkmaktadırlar. Omega-3 ritim bozuklukları tedavisinde kullanılan bir madde olmasına rağmen, kullanımında dikkat edilecek nokta, yüksek dozlarının bazen ritim bozukluğunu artırıcı etkiye sahip olmasıdır. Omega-3 takviyesine 2 gram gibi düşük dozda başlanmalı ve sonra yavaş yavaş 15 grama kadar çıkılmalıdır. Magnezyum da günde 350-500 mg besin destek ünitesi şeklinde kullanılmalıdır. B vitaminleri içeren gıdalar ve tabletler, hem damar sertliği üzerine, hem de enerji metabolizmasına olumlu etkileri nedeniyle beslenme planına dahil edilmelidir. BESLENMENİN KIRMIZI KİTABI-SIZ YEDİKLERİNİZSİNİZ-MİKRONUTRİENTLER adlı serinin ilk kitabında ayrıntılı olarak yazıldığı gibi sentetik vitaminler yerine organik ve doğal vitaminler tercih edilmelidir.

Sistemik hipoperfüzyona bağlı olanlarda

Şok nedeni bulunup tedavisi yapılmalıdır. Etken, bağışıklık sisteminin yetersizliğine bağlı enfeksiyonlar ise, bağışıklık sistemi de dengelenmelidir. Bu konu kendi bölümünde anlatılacaktır. Sistemik hipoperfüzyon nedeni kalp yetersizliği vb. ise kalp yetersizliği tedavi edilmeli ve beslenme planı uygulanmalıdır. Bu konu da kendi bölümünde aktarılacaktır.

Venöz tromboza bağlı olanlarda

Venöz tromboz, kan dolaşımını bozacağından ötürü iskemi bulgularına neden olur. Bu olgularda da günde 3 lt sağlıklı ve kaliteli su, 6000 mg omega-3, 240 mg doğal ve bioflavonoidlerden zengin C vitamini ve 350-500 mg magnezyum ön planda olarak beslenme planı düzenlenmelidir. Yemekler hazırlanırken zeytinyağı tercih edilmelidir.

Kanamaya bağlı olanlarda

Kanama olan olguların altında damar sertliğine eşlik eden hipertansiyon olguları yer almaktadır. Bu nedenle hipertansiyon tedavisinde anlatılan beslenme planı uygulanmalıdır. İçilen su, bu olgularda da önemlidir. Fakat ginseng kullanımından kaçılmalıdır. Ginkgo biloba seçilmiş olgularda tercih edilebilir. Kanamaya bağlı inmelerde omega-3’ü erken kullanmamak gerekir. Omega-3 damar sertliği üzerine etkili olsa da kanama sonrası olgularda damarlar üzerine olan etkisi daha geç ortaya çıkacağından kanama riski artabilir. Magnezyum içeren gıdalar veya en iyisi günlük 300-500 mg magnezyum içeren tabletler kullanılabilir. B vitaminleri içeren gıdalar ve besin destek üniteleri kanama nedenine etkili olmasa bile, beyinde oluşan hasarın ve felcin daha çabuk iyileşmesinde etkilidir. Folik asit, homosistein düzeylerini düşürerek damar sertliği üzerine olumlu etki gösterir. Kanamaya bağlı olgularda C vitamini daha düşük dozlarda tercih edilmelidir. Günde 120 mg yeterlidir.