Gıdaların içinde hangi yağların olduğu ve sadece bir tek yağ olmadığını görecek ve bundan sonra “Zeytinyağlı yedim.” veya '' Şunu yememeye dikkat ediyorum'' derken aslında ne dediğinizin farkına varacaksınız. Özellikle bayanların zayıflama merkezlerine gittiklerinde çok sık duydukları bir söz vardır.
Gıdaların içinde hangi yağların olduğu ve sadece bir tek yağ olmadığını görecek ve bundan sonra “Zeytinyağlı yedim.” veya '' Şunu yememeye dikkat ediyorum'' derken aslında ne dediğinizin farkına varacaksınız. Özellikle bayanların zayıflama merkezlerine gittiklerinde çok sık duydukları bir söz vardır. '' Yağları kıracağız'' ve ''Yağlarınız idrar ile atılacak''. Bu sözlerin yanlış olduğunu, yağ metabolizmasının nasıl olduğunu okurken göreceksiniz '' Yağlar nasıl yok oluyor?''
Yağlar, makro besleyici grubunda yer alan ve bir gramında 9 kalori enerji veren besin öğesidir. Aldığımız gıdalar içinde diğer makro besinler ile birlikte bulunabildiği gibi, diğerlerinden ayrı olarak da alınabilir. Yağda eriyen vitaminlerin vücuda alınması için, beslenmede mutlaka yağların olması gerekir. Bağışıklık sistemimizin, kansere karşı vücudumuzu koruyan sistemin ana öğesi yağ asitleridir. Ayrıca yağ hücrelerinin detoks mekanizmalarında da rolü vardır. Hücrelerin zarında yağların bulunması gerekir.
Burada çok sık düşülen bir hatayı vurgulamak istiyorum. Beslenme ile alınan yağ ve vücut içinde kalorilerin depo edildiği yağ dokusu çoğu zaman birbiri ile karıştırılmaktadır. Sonuçta beslenme programlarına da yansıyan bir tablo görülmekte ve özellikle kilo verme amacında olanların beslenmelerinden yağlar çıkartılmaktadır. Oysa beslenmede; yağı kullanmamızın birinci amacı kalori sağlamak değildir.
Yağ dediğimiz maddeler aslında trigliserid yapısındadırlar. Trigliseridler, serbest yağ asitlerine ve monogliseridlere parçalanırlar. Hidroliz reaksiyonu sonucu açığa monoaçilgliserol ve yağ asitleri ince bağırsakta kırlık alanda bulunan çimenlere benzeyen villuslar tarafından emilirler. Hepatosit, adiposit ya da kas hücrelerine giderler. Burada ya depo edilirler veya yakılırlar.
Lipoliz denilen yağların parçalanması işlemi lipazlar tarafından yapılmaktadır. Yani yağlar sanıldığı gibi fiziksel olarak popoyu duvara vurmakla veya ciltteki yağların üzerine titreşim veren cihaz uygulamakla parçalanmaz. Maddeyi değiştirmek istersek, önce enerjisini değiştirmemiz gerekir. Ya da tersine bir madde değişiyorsa, mutlaka enerjisi değişmiştir. Maddeleşmeye sebep olan enerjinin formunu değiştirmediğimiz zaman, madde de değişmeyecektir. Yağlar kimyasal madde verilerek de yok edilemezler. Zira bu ilaçların çoğunluğu gene yağ hücresine zarar vermektedir. Şişmanlık tedavisinde kullanılan ilaçlar da iştahı azaltarak veya katabolizmayı artırmak için zorlayarak etki etmektedir. Bazı ilaçlar da bağırsaklarda pankreatik lipazı inhibe ederek yağların emilmesini engelleyerek etki gösterir ama bu da tercih edilen ve sağlığımızı kuvvetlendiren bir yöntem değildir.
Yiyeceklerdeki yağ tipleri
Yağlar, bileşimlerinde bulunan yağ asitlerine göre 3 gruba ayrılırlar.;
- Doymuş yağ asitlerini içeren yağlar ( tereyağı, içyağı vb.)
- Tekli doymamış yağ asitlerini içeren yağlar (zeytinyağı)
- Çoklu doymamış yağ asitlerini içeren yağlar (Ayçiçek yağı, mısır özü yağı, soya yağı vb.)
Yağları içerdikleri yağ asitleri miktarına ve oranlarına göre sınıflandırdığımızda aradaki farklar fark edilmeyecektir. Sadece genel bilgi olması ve gıdaların içinde bildiğimizin dışında yağ asitlerinin de bulunduğunu anlayarak bundan sonra yanlış yapılmaması için bu listeyi veriyorum. Yüzde sayıları bir fikir vermesi amacıyla ortalama değerleri vermektedir. Her gıda maddesinde yetiştirilen toprak ve ortama bağlı olarak değişiklikler olması mümkündür.